Lezer en schrijver winnen bij e-book
Boeken Schrijver kan zich direct tot lezer wenden; einde van bestsellerdictaat
Opinie | Woensdag 07-10-2009 | Sectie: Overig | Pagina: 07 | Hans Vervoort
De komst van het e-book zal grote gevolgen hebben voor de boekenmarkt. Uitgevers krijgen het zwaar en de boekhandels krijgen een andere functie, meent Hans Vervoort.
Het ziet er naar uit dat, na een lange aanloop, het e-book in de komende jaren terrein zal winnen op de boekenmarkt. Bange voorgevoelens bekruipen de boekhandelaren en de uitgevers: zal het e-book hun einde betekenen?
En dat terwijl de branche het in de laatste decennia net zo goed voor elkaar had. Jaarlijks bepaalden de inkopers van de boekhandelsketens welke nieuwe titels bestsellers zouden worden en kochten die in grote aantallen in, uiteraard met extra korting. Die titels, in grote stapels neergelegd, werden natuurlijk vanzelf de toptienboeken. Via deze self-fulfilling prophecy werd het risico van flops ingedamd. Een goed werkend systeem was het en het CPNB liet dan ook steevast weten dat de boekenmarkt weer een uitstekend jaar achter de rug had. Schrijvers klaagden dat de levensduur van hun titels nog maar enkele maanden was en intellectuelen vonden de keuze in hun buurtboekhandel wel erg mager worden. Maar een kniesoor die daarop lette.
Toen een jaar of tien geleden het eerste e-book op de markt kwam, schudde de branche het hoofd. Lezen van een scherm zou nooit wat worden. Ze kregen gelijk in hun scepsis, het e-book kwam niet van de grond.
Tot twee jaar geleden het elektronische papier uitgevonden werd, en de e-reader zich als gewoon papier liet lezen. Daarmee was het grootste bezwaar overwonnen en begonnen de voordelen van het e-book te prevaleren: lagere boekprijzen, enorme opslagmogelijkheid, doorzoekbaarheid van de tekst, keuzemogelijkheid van lettergrootte en -type.
Wat voor consequenties zal het oprukken van het e-book hebben voor de betrokken partijen: schrijvers, uitgevers, boekhandels en lezers?
Van veel auteurs zijn nu alleen de laatste titels in de boekhandel te krijgen. Het e-book maakt het voor schrijvers en hun uitgevers mogelijk al hun titels tot in alle eeuwigheid beschikbaar te stellen voor de lezers, al dan niet tegen betaling. Oud fonds krijgt daardoor een nieuw leven en daarvan profiteert de schrijver: lezers die zijn laatste boek waardeerden, kunnen voorgaande titels opvragen, terwijl dat bij het papieren boek alleen nog via de bibliotheek of een antiquariaat mogelijk was.
Voor bestsellerschrijvers biedt het e-book grote kansen op betere verdiensten. Ze kunnen zowel uitgever als boekhandel omzeilen en hun nieuwe boek rechtstreeks als e-book aanbieden op hun eigen website of een gezamenlijk bestsellersverkooppunt. Een corrector voor de tikfouten en een vormgever voor lay-out en omslag zijn makkelijk te vinden, en als die betaald zijn kan hij de volledige opbrengst van het boek in eigen zak steken. Dat is andere koek dan de 10 à 15 procent van de verkoopprijs die schrijvers nu ontvangen.
Maar ook voor schrijvers met een beperkt publiek is het e-book aantrekkelijk. In de huidige hectische boekenmarkt is het voor hen vrijwel onmogelijk om voldoende kopers te vinden gedurende de drie of vier maanden dat hun boek in de winkel ligt. Deze en andere slowsellers zullen op internet veel meer kans krijgen gevonden te worden door hun publiek.
Een groot deel van de functie van de uitgever, namelijk het drukken en verspreiden van het boek vervalt in het digitale tijdperk. Over blijven de selectie van al dan niet verkoopbare manuscripten, de redactionele begeleiding van de schrijver en de pr-activiteiten. Dat laatste is een al tanende bezigheid: schrijvers beseffen dat het tegenwoordig tot het schrijversvak behoort om aandacht van de media te trekken en nemen dat al lang zelf ter hand. In de digitale markt zullen ze steeds meer geneigd zijn hun eigen pr te verzorgen. Een eigen website is wel het minimum. Nu zijn er al op YouTube filmpjes te zien die schrijvers van zichzelf maken.
Als bestsellerauteurs in de toekomst hun e-books zelf of via een e-boekhandel te koop aanbieden, is de uitgeverij de kurk kwijt waar het op drijft. Blijft over: het begeleiden van debutanten en kleine schrijvers. Dat zal geen vetpot zijn.
Boekhandelsketens zoals Libris en AKO/Bruna draaien nu vooral op de toptien-verkopen die zij zelf op gang brengen. Maar als hete-book de markt verovert, zullen juist die populaire titels het eerst in digitale richting verdwijnen, mee op vakantie. Het einde van de ketenboekhandels lijkt dan in zicht, de digitale e-bookstore neemt het over.
De boekhandels die zich richten op een groot assortiment zullen minder last hebben van de digitalisering. Het meest voor de hand liggende toekomstbeeld is dat je over een jaar of tien naar de boekhandel gaat voor:
Print on demand: je wilt een bepaald boek toch in papieren vorm in je boekenkast hebben en de boekhandel heeft de daarvoor benodigde printersoftware en papier.
Heel bijzondere uitgaven: kunstboeken, 3-dimensionale boeken en boeken die een groot formaat vergen.
Denkbaar is dat er nog vrij lang behoefte zal zijn om te browsen, om rond te wandelen in een boekwinkel en nieuwe uitgaven te zien. Boekhandels zouden zich kunnen omvormen tot toonzalen van e-books, waarvan alle titels enkele print-on-demand-exemplaren beschikbaar zijn. De koper kan daar ouderwets bladeren en vervolgens het boek als e-book bestellen.
De lezer is met het e-book goedkoper uit en kan op vakantie zonder kilos papier mee te voeren. Maar het probleem zal worden dat hij vaak niet weet welk e-book te kopen. In de huidige boekhandel liggen de toptiensellers klaar, de keuze is overzichtelijk.
In de digitale boekenmarkt wordt het aantal titels gigantisch en hoe maak je daar je keus uit?
Dat zal nieuwe hulpmiddelen genereren. Natuurlijk gaan er toptienlijsten van e-books ontstaan, maar omdat er véél meer aanbod is dan op het ogenblik, zullen lezers ook meer uitgedaagd worden nieuwe paden te bewandelen. En dan komen opdagen:
Automatische signaleringssystemen: mail mij als er een nieuw boek uitkomt van schrijver X.
Boekenzoekmachines waarbij de lezer intikt naar welk soort boek hij op zoek is (qua onderwerp, stijl e.d.). De boekenzoekmachine genereert dan uit het aanbod een titelselectie van bekende maar ook minder bekende auteurs. Enkele al functionerende zoekmachines zijn whichbook.net allreaders.com en Google Books.
De review-sites zoals je die nu al ziet in de reiswereld: elk hotel, elk restaurant beoordeeld door bezoekers. Dat zal ook voor boektitels gaan gelden.
Kortom: het wordt stil op straat en druk op de digitale snelweg.
Het einde van de ketenboekhandels lijkt dan in zicht Mail mij als er een nieuw boek uitkomt van schrijver X
Info: Hans Vervoort is schrijver. Hij was voorheen marktonderzoeker (oprichter Inter/View) en uitgever van Vrij
Abonneren op:
Posts (Atom)