Ik begin een klein beetje "pc-moe"te worden, maar blijf enthousiast over alle dingen die ik leer.
Het is me gelukt om 2 erg amateuristisch filmpjes op youtube te plaatsen met mijn "vooroorlogse"digitale camera. Als onze vestiging een meer geavanceerde aanschaft zie ik allerlei mogelijkheden voor de bibliotheek. Je kunt de websitebezoeker dmv de video's van alles uitleggen of laten zien.
Dat geldt ook voor podcast en voor nog veel meer dingen.
Op bibliotheek 2.0 is een interessante discussie te volgen over bibliotheken die gestimuleerd zijn door de cursus 23 dingen en deze hebben ingezet bij hun dienstverlening of ter verbetering van de interne werkprocessen.
zaterdag 30 mei 2009
woensdag 27 mei 2009
YouTube
Vandaag een poging gedaan om het het filmpje dat ik gisteren tijdens ons personeelsuitstapje naar Brussel heb gemaakt op youtube te zetten. Ik krijg geen toegang en moet alsmaar woordverificaties natypen die vervolgens niet werken.
De foto's heb ik in de balk hiernaast als dia voorstelling geplaatst. Voor wie ze allemaal en wat groter wil zien, zie mijn flickr account:
http://www.flickr.com/photos/antonia-mo/
De foto's heb ik in de balk hiernaast als dia voorstelling geplaatst. Voor wie ze allemaal en wat groter wil zien, zie mijn flickr account:
http://www.flickr.com/photos/antonia-mo/
donderdag 21 mei 2009
Google Apps en Vincent van Gogh in vestiging Nuenen
Vanuit een aangrenzende kamer komen meewarige blikken van mijn echtgenoot. Hij kan zich niet voorstellen dat je zo lang achter een pc zit op je vrije dag. Maar van het een komt het ander. Ik zie ik alle toolbars in mijn browser en zodoende is alles snel aanklikbaar.
Via de google startpagina kan ik nu ook in Google Apps alle onderdelen aanklikken. Mijn account is nu gevuld met: google docs, google talk, agenda, google reader. Ook heb ik enkele collega's bestookt met documenten waarin ze opmerkingen kunnen toevoegen. Eens zien of dat gebeurt.
De foto is een test.
Op naar ding 15 en 16
http://www.google.com/talk/intl/nl/#
maandag 18 mei 2009
Bibliotheekschool
Bibliotheekschool
Waarom een nieuwe Bibliotheekschool?
Door de opmars van de informatietechnologie, veranderend gedrag van bibliotheekgebruikers en toenemende diversiteit in de samenleving, is voor bibliotheken permanente innovatie nodig.
De VOB is daarom bezig om een nieuwe opleiding te ontwerpen: de Bibliotheekschool.
De Bibliotheekschool streeft naar
· Het leveren van goed opgeleide en geïnspireerde bibliothecarissen, die de rol van innovator op zich nemen, weten wat permanent innoveren betekent en de benodigde kennis en vaardigheden introduceren in hun eigen bibliotheek.
· Een verbetering van de kwaliteit van innovatieve projecten, door een serieuze, wetenschappelijke reflectie op innovatie en het verbinden van de innovatieve projecten in een brede context.
· Een aanlokkelijk perspectief voor (toekomstige) bibliothecarissen omdat een aantrekkelijke baan gecombineerd wordt met een uitdagende leeromgeving.
Wat is de Bibliotheekschool?
Het is een postdoc opleiding waarbij een mastertitel kan worden behaald.
Het plan is om jaarlijks 15 tot 20 studenten op te leiden tot ‘bibliothecaris nieuwe stijl’ en de studieduur bedraagt 1,5 tot 2 jaar.
Voor wie is de Bibliotheekschool?
De School richt zich op medewerkers die een kaderfunctie vervullen in de openbare bibliotheek. Zij hebben doorgaans een opleiding aan hogeschool of universiteit afgerond en willen zich ontwikkelen tot innovator in het openbare bibliotheekwerk.
De studenten nemen een innovatief project mee uit de eigen bibliotheek, inclusief minimaal drie collega’s die bereid zijn om in het lokale innovatieve project mee te leren.
Aanpak en inhoud
De VOB zocht een samenwerkingspartner die een passend concept kon bieden.
CELSTEC (Centre for Learning Sciences and Technologies), het onderwijsexpertisecentrum van de Open Universiteit kwam als meest geschikte partner naar voren. De aanpak van CELSTEC is gebaseerd op het concept van leernetwerken. Een leernetwerk is een knooppunt van bestaande en nieuwe expertise en voorzieningen op het web. Dit concept maakt het mogelijk de opleidings- en professionaliseringstrajecten in de school af te stemmen op de concrete leerbehoeftes en de werkcontext van de lerende professional en diens organisatie.
Leren, reflecteren en innoveren staan centraal in het curriculum van de opleiding. Het programma omvat verplichte vakken, zoals bibliotheek- en literatuurwetenschappen en maatschappelijke en culturele oriëntatie.
Verder wordt elk jaar een gezamenlijk thema of onderwerp onder de loep genomen waarop de studenten zich gezamenlijk richten.
Daarnaast is er ruimte voor de studievragen die voortkomen uit het innovatieve project van de student. Zij leren er ook wat innovatie inhoudt en hoe de kwaliteit van innovatieprojecten verhoogd kan worden. Daarbij benut de School de kennis van studenten, docenten, specialisten én collega’s en legt zij een directe relatie met de bibliotheekpraktijk.
Planning
18 juni 2009
In maart is begonnen met consultatie van enkele sleutelfiguren uit de branche en de volledige plannen voor de school zullen – inclusief een businessplan – gepresenteerd worden tijdens de VOB ledenvergadering van 18 juni.
September 2009
In september 2009 gaat een eerste pilotgroep van start om de nieuwe manier van leren en innoveren in de sector uit te testen. Op basis van deze pilot wordt bekeken welke aanpassingen en verbeteringen nodig zijn.
2010
Vanaf 2010 kan er dan geprofiteerd worden van de inzichten, werkwijzen en netwerken die opgebouwd zijn gedurende de eerste fase van de School.
Link:
dingen 13 en 14
Rondgeneusd op google docs. Wat een mogelijkheden. Heb een document opgeslagen dat ik uit een nieuwsbrief heb gehaald (nieuwe bibliotheekschool opgericht door VOB, collega's die ambities hebben, grijp de kans!). Wat ik er mee kan doen ga ik nog ontdekken.
zondag 10 mei 2009
#Ding 11 en 12
Vandaag een vlugge start met wiki. Met behulp van de suggesties van Rob een eerste poging op 23 dingen Wetpaint. Een foto toevoegen ging redelijk snel, alleen verscheen hij veel te groot.
Hoe te verkleinen?
Het antwoord van Dingetje gehad: dank daarvoor.
Na het lezen van de mogelijkheden van twitteren ervaar ik enige schroom om te starten hiermee omdat ik vrees teveel tijd achter de pc door te zullen brengen en daar is de komende week weinig tijd voor...
Toch nog maar even mijn huiswerk gemaakt en getwitterd. Ik vind weinig collega's of hebben ze zich misschien met hun dommeldalse alias aangemeld? Via twitter een aantal (automatisch) uitgenodigd dat in mijn gmail adresboek zat. Ben benieuwd of er gereageerd wordt.
Een aantal dagen later: ik vind veel bekende Nederlanders en wereldburgers onder de twitteraars en een paar collega's. Voorlopig is twitteren niet "mijn ding".
Vandaag het onderstaande bericht gelezen op bibliotheek 2.0, waaruit blijkt dat er leuke mogelijkheden zijn voor de bibliotheek.
Mijlpaaltje: > 80 volgers op Bibliotheek Twitter
Toch weer leuk: onze bieb op Twitter wordt nu door 82 mensen gevolgd. Op naar de 100!
Ze doen in deze bibliotheek (Enschede) overigens heel veel leuke leuke dingen met de 23dingen. Zou mooi zijn als dommeldal daar ook tijd voor zal krijgen. We moeten ons veel meer digitaal gaan "verkopen".
Het werken met wiki's moet ik ook nog verder onderzoeken. Die biedt wel kansen voor de bibliotheek, denk ik, geziende mooie dossiers die ik op sommige wiki's van bibliotheken zag.
Hieronder een artikel van Ewout Sanders over twitteren, waarin o.a. te lezen is welke "onzin"er getwitterd wordt.
Ik twitter dus ik ben
Woordhoek Ewoud Sanders
Ewoud Sanders
Column Maandag 20-04-2009 Sectie: Achterpagina Pagina: 16 Ewoud Sanders
1. U weet niet wat twitteren is? Twitter is een sociale netwerksite waarop je berichtjes kunt achterlaten van maximaal 140 tekens. Dit zijn al 174 tekens (spaties meegeteld).
2. Die berichtjes kun je sturen via je nulzes, mail of via de website. To twitter betekent kwetteren. Het logo van Twitter is een vogeltje.
3. Het is dus zoiets als een smsje sturen, maar niet naar iemands mobiele telefoon, maar naar http://twitter.com, waar iedereen het kan lezen.
4. Zon kort berichtje van maximaal 140 tekens heeft een tweet. Iemand die tweets verstuurt, heet een twitteraar.
5. Er is nog meer twitterjargon: twunchen, voor twitteraars die samen gaan lunchen.
6. Kun je nou veel kwijt in een tweet? Anders gezegd: wat heeft de gemiddelde twitteraar de wereld te melden? Ik citeer drie voorbeelden.
7. Ben klaar met andermans sigarettenrook. Gelukkig op de fiets naar huis nu.
8. Lekker gegeten. Nu zou ik eigenlijk mijn Duits moeten leren...Weinig zin. Buiten roept me en ik ben slecht in negeren. Duits is stom.
9. Net mijn haren weer geverfd, nu op de bank liggen met een fijn Zweeds boek.
10. Kort samengevat: je meldt via twitter vooral waar je bent en wat je aan het doen bent. Je kunt de tweets van vrienden volgen en kijken wie in jouw buurt aan het twitteren is.
11. Sorry, dit laatste bericht was te lang: 178 tekens. Woordhoek oude lengte.
12. Zal wat indikken. Twitter groot succes. Miljoenen mensen doen het al. Google in onderhandeling met Twitter. 250 miljoen dollar geboden.
13. Zal Twitter eigen taal met zich meebrengen? Net zoveel afkos als in sms? Dit lijkt mee te vallen. Waarom?
14. Sms voor bekenden bestemd. Dus kun je eigen afkos ontwikkelen. knzj. Kan niet zonder je. Tweets voor iedereen. Dan werkt dat niet.
15. Sociologische aspect het interessantst. Basis moet zijn: ik schrijf dus ik besta. Ik twitter dus ik ben. Nu hier, op de bank, met boek.
16. Lengte vd berichten sluit aan bij onafwendbare ontwikkeling in de media: alles moet korter. Sms was nog 160 tekens. Aan de lange kant.
17. Makkelijk om getwitter belachelijk te maken, maar het voorziet kennelijk in een grote behoefte.
18. Taalobservaties op twitterlengte niet eenvoudig maar doen ons best. Vroegste vindplaats bloesjesdag nu 1979. We laten zaak even rusten.
19. In 2011 komen ruim 8 miljoen historische krantenpaginas online bij de Koninklijke Bibliotheek. Bij leven en welzijn komen we dan
20. op deze kwestie terug. Als u dit volgehouden heeft, bent u nú hier, laatste zin aan het lezen.
Ewoud Sanders
Hoe gebruik je twitter? Lees:
http://www.frankwatching.com/archive/2009/06/04/hoe-gebruik-je-twitter-dos-and-donts/
Hoe te verkleinen?
Het antwoord van Dingetje gehad: dank daarvoor.
Na het lezen van de mogelijkheden van twitteren ervaar ik enige schroom om te starten hiermee omdat ik vrees teveel tijd achter de pc door te zullen brengen en daar is de komende week weinig tijd voor...
Toch nog maar even mijn huiswerk gemaakt en getwitterd. Ik vind weinig collega's of hebben ze zich misschien met hun dommeldalse alias aangemeld? Via twitter een aantal (automatisch) uitgenodigd dat in mijn gmail adresboek zat. Ben benieuwd of er gereageerd wordt.
Een aantal dagen later: ik vind veel bekende Nederlanders en wereldburgers onder de twitteraars en een paar collega's. Voorlopig is twitteren niet "mijn ding".
Vandaag het onderstaande bericht gelezen op bibliotheek 2.0, waaruit blijkt dat er leuke mogelijkheden zijn voor de bibliotheek.
Mijlpaaltje: > 80 volgers op Bibliotheek Twitter
Toch weer leuk: onze bieb op Twitter wordt nu door 82 mensen gevolgd. Op naar de 100!
Ze doen in deze bibliotheek (Enschede) overigens heel veel leuke leuke dingen met de 23dingen. Zou mooi zijn als dommeldal daar ook tijd voor zal krijgen. We moeten ons veel meer digitaal gaan "verkopen".
Het werken met wiki's moet ik ook nog verder onderzoeken. Die biedt wel kansen voor de bibliotheek, denk ik, geziende mooie dossiers die ik op sommige wiki's van bibliotheken zag.
Hieronder een artikel van Ewout Sanders over twitteren, waarin o.a. te lezen is welke "onzin"er getwitterd wordt.
Ik twitter dus ik ben
Woordhoek Ewoud Sanders
Ewoud Sanders
Column Maandag 20-04-2009 Sectie: Achterpagina Pagina: 16 Ewoud Sanders
1. U weet niet wat twitteren is? Twitter is een sociale netwerksite waarop je berichtjes kunt achterlaten van maximaal 140 tekens. Dit zijn al 174 tekens (spaties meegeteld).
2. Die berichtjes kun je sturen via je nulzes, mail of via de website. To twitter betekent kwetteren. Het logo van Twitter is een vogeltje.
3. Het is dus zoiets als een smsje sturen, maar niet naar iemands mobiele telefoon, maar naar http://twitter.com, waar iedereen het kan lezen.
4. Zon kort berichtje van maximaal 140 tekens heeft een tweet. Iemand die tweets verstuurt, heet een twitteraar.
5. Er is nog meer twitterjargon: twunchen, voor twitteraars die samen gaan lunchen.
6. Kun je nou veel kwijt in een tweet? Anders gezegd: wat heeft de gemiddelde twitteraar de wereld te melden? Ik citeer drie voorbeelden.
7. Ben klaar met andermans sigarettenrook. Gelukkig op de fiets naar huis nu.
8. Lekker gegeten. Nu zou ik eigenlijk mijn Duits moeten leren...Weinig zin. Buiten roept me en ik ben slecht in negeren. Duits is stom.
9. Net mijn haren weer geverfd, nu op de bank liggen met een fijn Zweeds boek.
10. Kort samengevat: je meldt via twitter vooral waar je bent en wat je aan het doen bent. Je kunt de tweets van vrienden volgen en kijken wie in jouw buurt aan het twitteren is.
11. Sorry, dit laatste bericht was te lang: 178 tekens. Woordhoek oude lengte.
12. Zal wat indikken. Twitter groot succes. Miljoenen mensen doen het al. Google in onderhandeling met Twitter. 250 miljoen dollar geboden.
13. Zal Twitter eigen taal met zich meebrengen? Net zoveel afkos als in sms? Dit lijkt mee te vallen. Waarom?
14. Sms voor bekenden bestemd. Dus kun je eigen afkos ontwikkelen. knzj. Kan niet zonder je. Tweets voor iedereen. Dan werkt dat niet.
15. Sociologische aspect het interessantst. Basis moet zijn: ik schrijf dus ik besta. Ik twitter dus ik ben. Nu hier, op de bank, met boek.
16. Lengte vd berichten sluit aan bij onafwendbare ontwikkeling in de media: alles moet korter. Sms was nog 160 tekens. Aan de lange kant.
17. Makkelijk om getwitter belachelijk te maken, maar het voorziet kennelijk in een grote behoefte.
18. Taalobservaties op twitterlengte niet eenvoudig maar doen ons best. Vroegste vindplaats bloesjesdag nu 1979. We laten zaak even rusten.
19. In 2011 komen ruim 8 miljoen historische krantenpaginas online bij de Koninklijke Bibliotheek. Bij leven en welzijn komen we dan
20. op deze kwestie terug. Als u dit volgehouden heeft, bent u nú hier, laatste zin aan het lezen.
Ewoud Sanders
Hoe gebruik je twitter? Lees:
http://www.frankwatching.com/archive/2009/06/04/hoe-gebruik-je-twitter-dos-and-donts/
Jongeren en de bibliotheek. Beetje lang artikel, maar interessant voor de bibliotheek!
De volgende stap na Harry Potter nrc leest Libris genomineerden
Hoe kon in Amerika de young adult literature zo populair worden?
Freek Staps
Tieners zouden niet lezen? In de VS is young adult-literature nu zeer populair. Die opkomst is te danken aan een boekhandelketen en aan een doorbraak van taboes.
Freek Staps
Edison Price Vizzini is zon man met wie middelbare scholieren zich liever niet associëren. De auteur draagt zijn mobiele telefoon namelijk aan zijn riem. Daaronder een bruine ribbroek en daarboven een effen overhemd, zonder print. En hij vertelt ook nog vol trots dat hij lang geleden een leerling met talent voor wiskunde was en zijn best deed voor hoge cijfers want ik had iets nodig om me goed over te voelen.
Ondanks dat akomen op vrijdagavond veertien jongeren met haar en kleding volgens de laatste New Yorkse trend in een boekhandel bijeen. Drie uur lang zitten ze aan tafel, met links de planken vol kookboeken, rechts de afdeling Bibles. Ze eten pizza op kosten van de boekhandel, Barnes & Noble, en zijn stil als ze moeten luisteren. Ze schrijven. Ze denken. En daarna lezen ze voor en verstrekken elkaar opbouwende kritiek. Ze wíllen hier zijn.
Edison Price Vizzini, beter bekend als Ned, is hun held. Hij is auteur van boeken zoals Teen angst? Naaah... en Be more chill, typische young adult literature, waar Vizzini er inmiddels meer dan 100.000 exemplaren van heeft verkocht.
In Nederland kunnen tieners zich in bibliotheek en boekhandel verloren voelen tussen de afdelingen kinderboeken en volwassenenliteratuur. In Amerika zijn uitgeverijen, auteurs en bibliotheken het laatste decennium in dat gat gesprongen.
Wat is young adult literature eigenlijk en wie zijn de beoogde lezers?
Niemand die het met zekerheid kan zeggen: uitgeverijen, auteurs, boekhandels en lezers houden er elk hun eigen definitie op na. Om die reden is het onmogelijk om de omvang van die markt vast te stellen. Over het algemeen zouden de lezers tussen twaalf en twintig jaar oud zijn, en volgens de Amerikaanse bibliotheekorganisatie voor dit genre speelt het merendeel van young adult-boeken zich af tegen de achtergrond van adolescentie.
Vaak is de hoofdpersoon een tiener, de omgeving niet zelden een middelbare school. Taboes worden in dit boekengenre veelvuldig doorbroken en de personages vrijen op weinig subtiel beschreven wijze in pashokjes van warenhuizen, ze gebruiken drugs, worden zwanger of slachtoffer van geweld. De bekendste titels zijn Gossip Girl , over rijke tieners in New York (nu ook een tv-serie); de vampiersboeken uit de Twilight-serie (nu een film) en Speak, over een verkracht meisje.
Hoe kon dit genre de afgelopen jaren zo tot bloei komen?
Ondanks de toegenomen verlokkingen van technologieën, gadgets en internet is de verkoop van jeugdliteratuur de laatste tien jaar met een kwart toegenomen. Gerespecteerde auteurs als Isabel Allende, Joyce Carol Oates en Nick Hornby schrijven nu ook voor een jonger publiek. Vijftien jaar geleden had 11 procent van de bibliotheken een werknemer in dienst voor alleen jeugdliteratuur, nu 52 procent. En de Young Adult Library Services Association is de snelst groeiende afdeling van de Amerikaanse bibliotheekorganisatie, de grootste ter wereld.
Die groei is voor een deel te verklaren uit het toegenomen aantal jongeren. Naast de babyboomers zijn de zogeheten millennials, nu tussen 10 en 22 jaar oud, het grootste bevolkingscohort in de VS. Zij zijn de lezers die de laatste jaren opgroeiden met Harry Potter - en nu toe aan de volgende stap.
Maar er is meer. Amerikas grootste keten van boekhandels heeft een cruciale rol gespeeld in deze hausse. Deze keten met 800 boekhandels en 40.000 werknemers heeft namelijk - anders dan (school)bibliotheken - nog wel een budget voor het creëren van nieuwe markten.
Hoofdinkoper Benjamin Ruby van Barnes & Noble laat per e-mail weten dat de groei van het genre de laatste tien jaar buitengewoon is. Hoe groot? Hoeveel wordt er verdiend? Ruby wil het niet zeggen, niemand lijkt het verder exact te weten. Ter indicatie: in dit religieus getinte land heeft een gemiddelde Barnes & Noble- winkel 110 planken gewijd aan religie, en 74 aan young adults. Die heldere presentatie van het aanbod is misschien wel de gouden greep geweest. Ruby: Als ik terugkijk op de laatste tien jaar dan is de meest ingrijpende verandering binnen dit genre dat we de young adult literature hebben losgetrokken van de kinderafdeling.
Bezoek een willekeurige Barnes & Noble-vestiging en meteen wordt duidelijk wat Ruby bedoelt. De kasten met young adult-boeken staan op zichzelf, apart van de felgekleurde en schreeuwerige kinderboeken. Hier lopen ook volwassenen rond, op zoek naar aansprekende titels. Geen tiener die zich dus hoeft te schamen.
Sarah Debraski van de bibliotheekorganisatie voor dit genre vindt de veronderstelling dat jongvolwassenen minder lezen onzin. Loop maar eens een bibliotheek binnen, adviseert ze. Daar zitten de tieners achter computers of ze zoeken naar stripboeken, graphic novels, getekende romans. Debraski: We moeten ons denken aanpassen over wat lezen is. Lezen gaat verder dan een roman. Tijdschriften, audioboeken - vallen daar net zo goed onder.
Barnes & Noble beaamt dit. Jongvolwassenen hebben een alles verslindende behoefte aan de meest gevarieerde media, zegt Ruby, en dat geldt ook voor wat we traditioneel boeken noemden. En daaruit blijkt dat ook deze keten bij boeken niet langer refereert aan een gedrukte een gebonden, fysieke stapel papier.
Door deze ontwikkelingen geniet het schrijverschap meer populariteit. Toch begeef je je als auteur niet echt op het pad naar de rijkdom, waarschuwt Vizzini zijn toehoorders in de boekwinkel. Maar als hij ze een tip mag geven? Hij wijst naar de planken met kookboeken. Met geen enkel genre wordt meer verdiend. En ze zijn bovendien makkelijk te maken. In tegenstelling tot zijn eigen genre.
Lezen gaat verder dan een roman. Audio-boeken en bladen vallen daar ook onder De Nederlandse kinderboekwereld worstelt met de boeken voor jongvolwassenen. Vorig jaar prees de jury van de Gouden Zoen Dit is alles van de Brit Aidan Chambers, maar kwalificeerde de vuistdikke roman tegelijkertijd als te moeilijk om te kunnen bekronen als jeugdboek. De discussie die daarop losbarstte maakte vooral duidelijk dat er in Nederland een gat zit in de leeftijdscategorie van pakweg 15 tot 20 jaar. De uitreiking van de Gouden Zoen, die normaal in mei plaatsheeft, is dit jaar tot nader order uitgesteld. De brancheorganisatie CPNB bezint zich namelijk op de jeugdboekenprijs, die sinds 1997 wordt uitgereikt voor het beste jeugdboek. Misschien wordt de leeftijdscategorie - nu 12 tot 16 jaar - uitgebreid. Misschien komt er een aparte prijs voor young adult-literatuur. Een complicatie is dat young adult in Nederland nog geen volwaardig genre is. Boekhandels hebben geen aparte kast voor jongvolwassenen, uitgevers geen aparte fondsen. Lemniscaat, met een lange traditie in romans voor adolescenten, heeft enkele pogingen ondernomen. Enkele jaren geleden presenteerde Lemniscaat zonder veel commercieel succes de In Between-reeks met romans die door zowel volwassenen als jongeren gelezen kunnen worden. Op dit moment verschijnt bij Lemniscaat de serie Made in the USA met vertalingen van Amerikaanse young adult. Het piepjonge Moon afficheert zich ook als uitgever van young adult met onder meer De gave van Katsa (Boeken, 02.05.2009). Hoe klein ook, het genre bevat enkele van de interessantste boeken die de laatste jaren zijn verschenen. Een selectie: Els Beerten: Allemaal willen we de hemel. Monumentale roman over collaboratie en verzet tijdens WO II, verteld door jongeren die volwassen worden in Vlaams dorp. (2008) John Green: Paper Towns. Geestige highschool- dan wel reisroman over slimme jongen die op zoek gaat naar mysterieus meisje en uiteindelijk zichzelf, de poëzie en de waarachtigheid ontdekt. (2009) Meg Rosoff: Hoe ik nu leef. Meeslepende monoloog over liefde en seks tijdens de Derde Wereldoorlog, waarin verwend en welbespraakt meisje haar leven ziet opbloeien en instorten. (2004) Andreas Steinhöfel: Het midden van de wereld. Familieroman met personages die zijn gebaseerd op de Griekse goden beschrijft de strijd van eigenzinnige bewoners van oud landhuis met de bekrompen dorpsbewoners. (2005) Floortje Zwigtman: Wolfsroedel. Huiveringwekkende en vernieuwende roman over goed en kwaad, waarbij tal van Roemeense volkslegenden zijn verweven met verhaal over jongens die de weg van misdaad en dood kiezen. (2002) (Karel Berkhout)
Hoe kon in Amerika de young adult literature zo populair worden?
Freek Staps
Tieners zouden niet lezen? In de VS is young adult-literature nu zeer populair. Die opkomst is te danken aan een boekhandelketen en aan een doorbraak van taboes.
Freek Staps
Edison Price Vizzini is zon man met wie middelbare scholieren zich liever niet associëren. De auteur draagt zijn mobiele telefoon namelijk aan zijn riem. Daaronder een bruine ribbroek en daarboven een effen overhemd, zonder print. En hij vertelt ook nog vol trots dat hij lang geleden een leerling met talent voor wiskunde was en zijn best deed voor hoge cijfers want ik had iets nodig om me goed over te voelen.
Ondanks dat akomen op vrijdagavond veertien jongeren met haar en kleding volgens de laatste New Yorkse trend in een boekhandel bijeen. Drie uur lang zitten ze aan tafel, met links de planken vol kookboeken, rechts de afdeling Bibles. Ze eten pizza op kosten van de boekhandel, Barnes & Noble, en zijn stil als ze moeten luisteren. Ze schrijven. Ze denken. En daarna lezen ze voor en verstrekken elkaar opbouwende kritiek. Ze wíllen hier zijn.
Edison Price Vizzini, beter bekend als Ned, is hun held. Hij is auteur van boeken zoals Teen angst? Naaah... en Be more chill, typische young adult literature, waar Vizzini er inmiddels meer dan 100.000 exemplaren van heeft verkocht.
In Nederland kunnen tieners zich in bibliotheek en boekhandel verloren voelen tussen de afdelingen kinderboeken en volwassenenliteratuur. In Amerika zijn uitgeverijen, auteurs en bibliotheken het laatste decennium in dat gat gesprongen.
Wat is young adult literature eigenlijk en wie zijn de beoogde lezers?
Niemand die het met zekerheid kan zeggen: uitgeverijen, auteurs, boekhandels en lezers houden er elk hun eigen definitie op na. Om die reden is het onmogelijk om de omvang van die markt vast te stellen. Over het algemeen zouden de lezers tussen twaalf en twintig jaar oud zijn, en volgens de Amerikaanse bibliotheekorganisatie voor dit genre speelt het merendeel van young adult-boeken zich af tegen de achtergrond van adolescentie.
Vaak is de hoofdpersoon een tiener, de omgeving niet zelden een middelbare school. Taboes worden in dit boekengenre veelvuldig doorbroken en de personages vrijen op weinig subtiel beschreven wijze in pashokjes van warenhuizen, ze gebruiken drugs, worden zwanger of slachtoffer van geweld. De bekendste titels zijn Gossip Girl , over rijke tieners in New York (nu ook een tv-serie); de vampiersboeken uit de Twilight-serie (nu een film) en Speak, over een verkracht meisje.
Hoe kon dit genre de afgelopen jaren zo tot bloei komen?
Ondanks de toegenomen verlokkingen van technologieën, gadgets en internet is de verkoop van jeugdliteratuur de laatste tien jaar met een kwart toegenomen. Gerespecteerde auteurs als Isabel Allende, Joyce Carol Oates en Nick Hornby schrijven nu ook voor een jonger publiek. Vijftien jaar geleden had 11 procent van de bibliotheken een werknemer in dienst voor alleen jeugdliteratuur, nu 52 procent. En de Young Adult Library Services Association is de snelst groeiende afdeling van de Amerikaanse bibliotheekorganisatie, de grootste ter wereld.
Die groei is voor een deel te verklaren uit het toegenomen aantal jongeren. Naast de babyboomers zijn de zogeheten millennials, nu tussen 10 en 22 jaar oud, het grootste bevolkingscohort in de VS. Zij zijn de lezers die de laatste jaren opgroeiden met Harry Potter - en nu toe aan de volgende stap.
Maar er is meer. Amerikas grootste keten van boekhandels heeft een cruciale rol gespeeld in deze hausse. Deze keten met 800 boekhandels en 40.000 werknemers heeft namelijk - anders dan (school)bibliotheken - nog wel een budget voor het creëren van nieuwe markten.
Hoofdinkoper Benjamin Ruby van Barnes & Noble laat per e-mail weten dat de groei van het genre de laatste tien jaar buitengewoon is. Hoe groot? Hoeveel wordt er verdiend? Ruby wil het niet zeggen, niemand lijkt het verder exact te weten. Ter indicatie: in dit religieus getinte land heeft een gemiddelde Barnes & Noble- winkel 110 planken gewijd aan religie, en 74 aan young adults. Die heldere presentatie van het aanbod is misschien wel de gouden greep geweest. Ruby: Als ik terugkijk op de laatste tien jaar dan is de meest ingrijpende verandering binnen dit genre dat we de young adult literature hebben losgetrokken van de kinderafdeling.
Bezoek een willekeurige Barnes & Noble-vestiging en meteen wordt duidelijk wat Ruby bedoelt. De kasten met young adult-boeken staan op zichzelf, apart van de felgekleurde en schreeuwerige kinderboeken. Hier lopen ook volwassenen rond, op zoek naar aansprekende titels. Geen tiener die zich dus hoeft te schamen.
Sarah Debraski van de bibliotheekorganisatie voor dit genre vindt de veronderstelling dat jongvolwassenen minder lezen onzin. Loop maar eens een bibliotheek binnen, adviseert ze. Daar zitten de tieners achter computers of ze zoeken naar stripboeken, graphic novels, getekende romans. Debraski: We moeten ons denken aanpassen over wat lezen is. Lezen gaat verder dan een roman. Tijdschriften, audioboeken - vallen daar net zo goed onder.
Barnes & Noble beaamt dit. Jongvolwassenen hebben een alles verslindende behoefte aan de meest gevarieerde media, zegt Ruby, en dat geldt ook voor wat we traditioneel boeken noemden. En daaruit blijkt dat ook deze keten bij boeken niet langer refereert aan een gedrukte een gebonden, fysieke stapel papier.
Door deze ontwikkelingen geniet het schrijverschap meer populariteit. Toch begeef je je als auteur niet echt op het pad naar de rijkdom, waarschuwt Vizzini zijn toehoorders in de boekwinkel. Maar als hij ze een tip mag geven? Hij wijst naar de planken met kookboeken. Met geen enkel genre wordt meer verdiend. En ze zijn bovendien makkelijk te maken. In tegenstelling tot zijn eigen genre.
Lezen gaat verder dan een roman. Audio-boeken en bladen vallen daar ook onder De Nederlandse kinderboekwereld worstelt met de boeken voor jongvolwassenen. Vorig jaar prees de jury van de Gouden Zoen Dit is alles van de Brit Aidan Chambers, maar kwalificeerde de vuistdikke roman tegelijkertijd als te moeilijk om te kunnen bekronen als jeugdboek. De discussie die daarop losbarstte maakte vooral duidelijk dat er in Nederland een gat zit in de leeftijdscategorie van pakweg 15 tot 20 jaar. De uitreiking van de Gouden Zoen, die normaal in mei plaatsheeft, is dit jaar tot nader order uitgesteld. De brancheorganisatie CPNB bezint zich namelijk op de jeugdboekenprijs, die sinds 1997 wordt uitgereikt voor het beste jeugdboek. Misschien wordt de leeftijdscategorie - nu 12 tot 16 jaar - uitgebreid. Misschien komt er een aparte prijs voor young adult-literatuur. Een complicatie is dat young adult in Nederland nog geen volwaardig genre is. Boekhandels hebben geen aparte kast voor jongvolwassenen, uitgevers geen aparte fondsen. Lemniscaat, met een lange traditie in romans voor adolescenten, heeft enkele pogingen ondernomen. Enkele jaren geleden presenteerde Lemniscaat zonder veel commercieel succes de In Between-reeks met romans die door zowel volwassenen als jongeren gelezen kunnen worden. Op dit moment verschijnt bij Lemniscaat de serie Made in the USA met vertalingen van Amerikaanse young adult. Het piepjonge Moon afficheert zich ook als uitgever van young adult met onder meer De gave van Katsa (Boeken, 02.05.2009). Hoe klein ook, het genre bevat enkele van de interessantste boeken die de laatste jaren zijn verschenen. Een selectie: Els Beerten: Allemaal willen we de hemel. Monumentale roman over collaboratie en verzet tijdens WO II, verteld door jongeren die volwassen worden in Vlaams dorp. (2008) John Green: Paper Towns. Geestige highschool- dan wel reisroman over slimme jongen die op zoek gaat naar mysterieus meisje en uiteindelijk zichzelf, de poëzie en de waarachtigheid ontdekt. (2009) Meg Rosoff: Hoe ik nu leef. Meeslepende monoloog over liefde en seks tijdens de Derde Wereldoorlog, waarin verwend en welbespraakt meisje haar leven ziet opbloeien en instorten. (2004) Andreas Steinhöfel: Het midden van de wereld. Familieroman met personages die zijn gebaseerd op de Griekse goden beschrijft de strijd van eigenzinnige bewoners van oud landhuis met de bekrompen dorpsbewoners. (2005) Floortje Zwigtman: Wolfsroedel. Huiveringwekkende en vernieuwende roman over goed en kwaad, waarbij tal van Roemeense volkslegenden zijn verweven met verhaal over jongens die de weg van misdaad en dood kiezen. (2002) (Karel Berkhout)
Abonneren op:
Posts (Atom)