NRC bericht: nieuwe iPhone applicatie, UAR, stadsarchieff op zak. Ontwikkelingen gaan hard

App maakt van de iPhone een wichelroede van de stad
Een nooit uitgevoerd ontwerp van het Rijksmuseum uit 1875

Door onze redacteur
TRACY METZ
Amsterdam, 11 nov.
Amsterdam, 11 nov. - In de drukte op het Amsterdamse Damrak moeten de andere voetgangers voor Ferry Piekart uitwijken. Al zijn aandacht is gericht op het schermpje van de iPhone die hij op ooghoogte en armslengte voor zich uit houdt. Piekart, curator bij het Nederlands Architectuurinstituut, demonstreert de nieuwe architectuur-app, Urban Augmented Reality (UAR) geheten, en hij gaat er helemaal in op. „Iedereen kent dit gebouw van de Bijenkorf op de Dam”, zegt hij. „Wij kijken ernaar en tegelijkertijd zie je eroverheen geprojecteerd een 3D-model van de Beurs van Zocher die hier anderhalve eeuw geleden stond.”

Vandaag lanceert het Nederlands Architectuurinstituut (NAi) samen met Architectuurcentrum Amsterdam ARCAM de Amsterdamse editie van deze gratis architectuur applicatie: Urban Augmented Reality, UAR. Die is al beschikbaar voor Rotterdam, met materiaal van het Rotterdamse Gemeentearchief en van het eigen archief van het NAi. Begin volgend jaar komen Den Haag en Utrecht erbij; Almere en Den Bosch hebben zich al gemeld.

Urban Augmented Reality maakt van je iPhone of je Android-toestel een wichelroede van de hedendaagse stad: het onzichtbare wordt blootgelegd. Dankzij GPS – satellieten die jouw positie bepalen – en het kompas kan de iPhone ‘zien’ waar je bent. De technologie van ‘augmented reality’ – zeg maar verhoogde werkelijkheid – legt extra lagen informatie over die plek daar overheen. Hier op de Dam moet je heel nauwkeurig je toestel richten: de dichtheid aan gebouwen met een verhaal is zo groot, dat je met een minieme beweging al van Krasnapolsky bent verschoven naar de Industriële Club of het Paleis.

Met deze app heb je een mobiel archief op zak met teksten, tekeningen, foto’s, plattegronden, archiefmateriaal en films over de stad. Die laten de stad niet alleen zien zoals die was, maar ook zoals die had kunnen zijn: van het Rijksmuseum bijvoorbeeld is een ontwerp te zien dat nooit is gerealiseerd. UAR toont ook nog de stad zoals die nog gaat worden: in een van de 3D animaties van het bedrijf DPI Animation House lijk je midden in het nieuwe gebouw Eye van het Amsterdams Filmmuseum, terwijl het op dit moment nog wordt gebouwd.

Het NAi heeft vanuit zijn eigen publieke middelen én sponsorgeld 3,2 ton geïnvesteerd in de ontwikkeling van de UAR app. Daarvoor is een exclusief contract gesloten met het Nederlandse bedrijf Layar, dat deze technologie heeft ontwikkeld. Die wordt overigens standaard meegeleverd in de nieuwste telefoons. Ook gamesbouwer Triangle Studios en interface-ontwerper N10 Communicatie hebben eraan meegewerkt.

De inhoud – bij de lancering bevat de app vandaag 400 ‘points of interest’ – komt nu van museale en gemeentelijke archieven en lokale architectuurcentra zoals ARCAM. Ook architectenbureau’s en projectontwikkelaars zullen hun animaties en artist’s impressions maken van hun ontwerpen. De voornaamste bron op dit moment is het materiaal dat opgeslagen ligt in de achttien strekkende kilometer van het eigen NAi-archief, dat naar de mening van directeur Ole Bouman veel vaker moet worden bekeken. „Anders dan een kunstmuseum kan een architectuurmuseum alleen foto’s of voorstudies van de echte gebouwen op straat laten zien”, zegt hij, „want die staan buiten op straat. Op deze manier kun je ter plekke als je voor een gebouw staat, die archieven er meteen bij halen. En niet één maar een aantal tegelijk – eindelijk! Deze virtuele samenwerking tussen de archieven en erfgoedinstanties is mogelijk door het samenbrengen van deze technologie en de museale ontwikkeling. Als nationaal architectuurmuseum voor de architectuur kunnen wij hiermee ons bereik enorm vergroten.” Met datzelfde doel brengt het NAi begin volgend jaar samen met TNT Post vijf postzegels uit van vijf visionaire architectuurprojecten erop. Door met je telefoon een code op de zegel te lezen krijg je een filmpje te zien.

„De volgende stap voor UAR is dat de gebruiker zelf ook mee kan doen”, zegt Bouman. „Je kunt dan zelf foto’s toevoegen van je huis en je straat. Het onderscheid tussen het materiaal van archieven en van particulieren zal altijd worden aangegeven, maar op deze manier dragen de bewoners zelf bij aan het verhaal van de stad. Deze ‘augmented reality’ is een virtuele abstractie, maar die kan wel de betrokkenheid van mensen bij hun omgeving vergroten. Ik zie het als een versterking van het publieke domeinen de openbare ruimte.”

Een onvergetelijk bouwproject in Amsterdam is de Noord-Zuidlijn – zit die ook in de nieuwe app? „We zijn er nog meer bezig”, zegt Ferry Piekart, „maar het is zo’n lang ding dat de app er al gauw op vast loopt. Wel gaan we een paar stations eraan toevoegen. Er is trouwens nog niets onder de grond erin opgenomen. Dat is een hele wereld op zichzelf.”